Kompleta Gramatiko detaloza
di la
linguo internaciona Ido

Kontenajo Antea Sequanta Indexo
 
Posedal adjektivi e pronomi.
31. — La posedal adjektivi esas :
Mea, qua apartenas a me;
tua, qua apartenas a tu;
vua, qua apartenas a vu;
lua, qua apartenas a lu;
nia, qua apartenas a ni;
via, qua apartenas a vi;
lia, qua apartenas a li;
ilua, qua apartenas ad ilu;
elua, qua apartenas ad elu;
olua, qua apartenas ad olu;
ilia, qua apartenas ad ili;
elia, qua apartenas ad eli;
olia, qua apartenas ad oli;
sua, qua apartenas a su.
Quale on vidas, ta vorti esas nulo altra kam la pronomi personala, a qui on adjuntas la dezinenco a dil adjektivi (1).
32. — Sua, quale la personal pronomo su, sempre referas la subjekto di la propoziciono en qua ol trovesas, kande ta subjekto reprezentas la triesma persono. Ex. : Il promenas kun sua amiko (la amiko di il, subjekto); il promenas kun sua amiko e sua filii (la amiko e la filii di il, subjekto); il promenas kun sua amiko e lua filii (la amiko di il, subjekto; ma la filii dil amiko, ne subjekto); amar sua filii esas naturala (sua propra filii, ne la filii di altra).
« On darfas uzar sua nur kande ol referas la subjekto di la propoziciono, en qua ol trovesas. On devas uzar lua o lia en la cetera kazi. Ed on darfas uzar li mem kande li referas la subjekto di la propoziciono, se nur to genitas nula dusenceso. Konseque, on esas obligata uzar sua nur en kazo di posibla dusenceso e pro evitar olu. » (2).
33. — La posedal pronomi esas identa al adjektivi : mea, tua, vua, e. c.; ma li recevas la pluralo per la chanjo del dezinenco -a al dezinenco -i, signo generala dil pluralo : mei, tui, vui, lui, sui, ilui, elui, e. c.
De ta regulo konsequas ke :
Li darfas esar preirata dal artiklo, se l'objekto esas determinita : me havas mea chapelo, prenez (la) vua; me ne havas kavalo; prestez ad me un de la vui.
Vice la mei, la vui, la lui, la lii, la nii, e. c., on darfas anke uzar : le mea, le vua, le lua, le lia, la nia, e. c. Ex. : me perdis mea gepatri, ka vu havas ankore la vui o le vua? (3)
Esas bone remarkenda, ke la posedal adjektivi implikas l'ideo di determineso : mea amiko = ta quan me amas aparte, ta quan on konocas kom mea amiko partikulara, intima. Se existus nedetermineso, on dicus : amiko di me, to esas : un (irga) de mea amiki.
(1) On asertis nejuste, ke mea, tua, vua e. c. devus esar meala, tuala, vuala e. c.
1e To supozus la meo, quale rejala supozas la rejo, fakte existanta. Or existas ne la meo, la tuo e. c., ma lo mea, lo tua, lo sua e. c.
2e -ala, quale omna sufixi o prefixi, aplikesas nur a nomala radiki od a verbala radiki. Or me, tu e. c., esas nek nomal, nek verbal radiki. Kad on postulas -ala por l'adjektivi pronomi nedefinita? Kad on volus havar kelkala, ulala, omnala, exemple, vice kelka, ula, omna?
3e Kad on adjuntas -ala a vorti tote kompleta per su, quale avan, pos, quik e. c.? Or me, tu, vu e. c. esas ne radiki por derivaji, ma vorti kompleta apartenanta a specal klaso (quale la nombro-vorti). Pro quo do on dicus meala, vuala e. c., kande on ne dicas avanala, posala, quikala, ma avana, posa, quika?
(2) Texte aparinta (Progreso, V, 627) en longa expliko quan ni donis ibe, e qua duras per ico :
« Exemple, on devas dicar : « Il anuncas, ke lua amiko departis », e ne : sua, nam lua amiko esas ipsa subjekto di la propoziciono subordinita, do ne povus referar per sua la subjekto di la chefa propoziciono (il).
On darfas dicar : « Il venis kun sua amiki », ma on devas dicar : « Il e lua amiki venis » (ne sua), nam tala propoziciono kontenas reale du propozicioni : « il venis », e « lua amiki venis », do la subjekto di la duesma ne povas referar per sua la subjekto di l'unesma.
Altra kazo, en qua l'uzo di sua esas tentiva ed erorigiva. On darfas dicar : « Tala esas la metodo, quan Prof. X… uzis en sua explori », ma on devas dicar : « Tala esas la metodo uzita da Prof. X… en lua explori », nam sua povus referar nur la metodo.
Rezume, on darfas uzar preske sempre lua, lia, mem en la kazi, en qui sua esus korekta; do esas plu sekura uzar prefere lua, lia, ecepte en la kazi di reala dusenceso, pro qui sua esas adoptita e vere utila. »
Ta expliko detaloza komprenigas quante Ido erorus, se ol imitus la Franca uzado pri sua. E tamen ta uzado imitesas blinde da uli de nia kritikeri, qui reprochas a nia linguo imitar la Franca!
(3) La decido 950 pri la posedal pronomi judikesis unanime dal Akademio en la maniero sequanta :
« Pri la decido 950 (VI, 161) l'Akademio konstatas 1e ke, ante la decido e pos olu, uni uzis mea, tua, e. c. kom pronomi segun la maniero D. F. I. S. to esas : kun l'artiklo la; altri segun la maniero Angla, to esas : sen artiklo; 2e ke, pro oblivio, la decido reale ne propozesis nek diskutesis en Progreso dum la tri monati preiranta, quale postulis la statuti; deklaras ke per la fakto la du manieri restis e restas permisata. L'Akademio judikos ipsa, pos la periodo di stabileso, kad ol devas indikar un del du manieri kom unike uzenda. Komprenende, kom adjektivi posedala (to esas avan nomo : mea domo, mea matro e. c.) la sempre antea e generala uzado permanas : nul artiklo devas preirar mea, tua e. c. en ica kazo. (Mondo, XI, 296.)
 
Kontenajo Antea Sequanta Indexo
Ica pagino modifikesis lasta ye 31-ma januaro 1999.